Een Moreel Beraad is een gesprek waarin de deelnemers gezamenlijk een ethisch dilemma of ethische vraag uit hun eigen dagelijkse werksituatie bespreken. Een ethisch dilemma biedt de mogelijkheid om stil te staan, pas op de plaats te maken en je af te vragen: doen we wel de juiste dingen en doen we de juiste dingen op de goede wijze. De deelnemers reflecteren in een Moreel Beraad gestructureerd op een van deze ethische vragen of dilemma’s, aan de hand van een gespreksmethodiek met een stappenplan. Ieder brengt zijn eigen normen en waarden in. Tijdens een Moreel Beraad wordt aan de hand van dit concrete voorbeeld samen gezocht naar een antwoord op de vraag: Wat is in deze specifieke situatie goede zorg? Altijd heeft het ethische dilemma een of dit of dat element. Er zijn cursussen om gespreksleider te worden, ik heb deze gedaan bij de Ethiek Academy, maar er zijn er meer.

Dilemma's met een moreel beraad beantwoorden, gebeurt bij ons (veilig thuis, meldpunt zorg en overlast) vanuit een casus. Een 'ik' vraag stellen die gaat over het professionele handelen (nu of in het verleden) en bedoeld is om een besluit te kunnen nemen over een situatie waarin twijfel bestaat welke keuze recht doet aan alle betrokkenen. Wij doen dat minimaal één keer per kwartaal met een aandachtsfunctionaris. Het voorziet echt in een behoefte maar het kan lastig zijn om in te plannen als er veel werkdruk is (backup MT nodig) en de aandachtsfunctionaris laten wij een training volgen voor het begeleiden van morele beraden.

Met meerdere morele beraden over een thema is het mogelijk om een toetsing/ denk kader te maken voor medewerkers voor veel komende moreel lastige situaties.

Bijgaand een mogelijke opzet van MB. We werken er al jaren met plezier mee, in onze GGZ instelling. Vaak in aanwezigheid van cliënt, familie of mentor, evt. samenwerkende partijen. Overzicht ontleend aan een in-company opleiding voor gespreksleiders MB, gegeven door medewerkers van VUmc, afdeling ethiek en ethiek support

Wim van Goch, geestelijk verzorger Emergis, GGZ Zeeland en Huis voor Levensvragen Zeeland.

Binnen Prisma is Rimke Griffioen hier ervaren en bekwaam in, je kunt haar benaderen om te overleggen. Via rgriffioen@prismanet.nl

Ik zou me ook kunnen voorstellen dat je met samenwerkingspartners of team eens duikt in hoe jullie besluiten. Mijn collega's doen hier interessante dingen op: https://www.movisie.nl/artikel/gesprekstool-e-learning-om-juiste-keuzes-te-maken-je-werk

Tijdens het symposium 'Zingeving in de spreekkamer | Diversiteit in verbinding' is de deelsessie van Marije Stegenga helemaal gewijd aan het moreel beraad. Ook de plenaire lezing van Rozemarijn van Bruchem-Visser gaat over morele en ethische dillema's en hoe je daar als zorgprofessionals mee om kunt gaan. Beide sprekers bieden tips en tools om er zelf mee aan de slag te gaan. Daar zit vast inspiratie in!
Meer info over het symposium (met accreditatie), de sprekers en aanmelden, vind je op de website van Agora.

Beste Ernst-Jan,

Vraag jezelf eerst af of je hier met een moreel probleem zit, dan wel een praktisch zorgprobleem: beschikbare capaciteit basiszorg (huisarts in achterstandswijk), kraamzorg, etc.

Het morele vraagstuk heb je namelijk al beantwoord, namelijk: je gaat haar helpen. Het vervolg is praktisch, tenzij de casus veel meer behelst dan jij zo in eerste instantie schetst.

Interessante insteek. Je vraagt om technieken / methoden
Hier vind je er een aantal:
https://www.zorgvoorbeter.nl/kennis-delen/tools/overzicht-tools-ethiek

Deze heb ik wel eens gebruikt en is ook fijn:
https://www.racine.be/sites/default/files/books/issuu/9789038219530.pdf

Er zijn diverse trainingen.
Laat vooral weten wat het heeft opgeleverd!

Moreel beraad kan absoluut helpen licht op en dilemma te werpen en tot een gedragen richting of visie te komen. Zeker ook voor de situaties die je bedoeld. Maar het geeft vooral ruimte om te spreken over dat wat schuurt en wringt. Ik sluit me dan ook helemaal aan bij Sandra Lem. Het is niet geschikt om tot 'een oplossing' te komen maar wel tot meer verbinding te komen. en ja, meer verbinding kan tot 'een andere stap' leiden maar dat hoeft niet!
Daarbij wil ik wel aanvullen dat zelf een moreel beraad leiden terwijl je onderdeel bent van 'het team' dat geconfronteerd is met het dilemma niet handig is. De meerwaarde van een 'buitenstaander' die geschoold is in de methode maar geen onderdeel is van 'the whole system' is enorm. Juist omdat deze zo neutraal mogelijk de verschillende perspectieven voor het voetlicht kan brengen en niet (al dan niet bewust) het proces een richting op stuurt.
Schroom daarbij niet om het centrum voor levensvragen in je regio te bellen. Wellicht kunnen zij een geschoolde gespreksleider bieden die een keer of vaker het moreel beraad kan leiden. De kosten daarvan worden gedekt door de huidige subsidie. Het heeft als bijkomend voordeel dat je de betreffende geestelijk verzorger leert kennen en zo door zorgmedewerkers makkelijker inzetbaar worden voor cliënten.

Dag Ernst-Jan, ik wissel hier graag over met je van gedachten, nog weinig ervaring, maar denk wel dat morele beraden (en andere dialoogvormen) zeker kunnen bijdragen. Al doende kunnen we leren wat haalbaar is m.b.t. 'whole system in the room krijgen'.

Ken je het rapport Code Rood?https://www.ceg.nl/documenten/publicaties/2023/01/20/code-rood

Groet, Marleen Kraaij - Dirkzwager

Binnen BrabantZorg hebben wij regelmatig een moreel beraad. Deze worden op dilemma's in ouderenzorg begeleidt door de geestelijk verzorger. Ik kan je eventueel een naam geven van een professional bij BZ die regelmatig een moreel beraad leidt om via haar te horen in welke situaties dit wordt ingezet en wat de werkwijze is.

Beste Ernst-Jan, Inderdaad zoals door Rob Schrijver ook geschetst wordt, heeft een moreel beraad niet de bedoeling problemen op te lossen. Echter kan het zeker bijdragen aan een moreel gedragen visie te ontwikkelen over het onderwerp schaarste, wat natuurlijk ook in mijn werkveld (ziekenhuis) een item is. Een gezamenlijke visie is altijd moreel van aard, waarom doen we het zo? En kan iedereen zich daarin vinden (ook multidisciplinair)? Dit verlaagt morele stress bij alle zorgbetrokkenen, de stress die je krijgt als het gevoel hebt 'waar ben ik toch mee bezig? Dit voelt niet goed.'
Het werkt in mijn werkgebied zo dat als er meer over gesproken wordt (bv. middels een moreel beraad of een casusbespreking met ook een moreel perspectief), de neuzen meer dezelfde kant op staat en er meer wederzijds begrip is voor het dilemma.

Relief heeft een goede scholing hiervoor.

Hallo Ernst-Jan,
Een moreel beraad is niet bedoeld om oplossingen te vinden voor het tekort aan beschikbare capaciteit. Wel is het bedoeld om de ethische dilemma's te bespreken, gepaard gaan met die beschikbare capaciteit en de keuzes waar je dan voor gesteld staat. Een moreel beraad is dan bedoeld om te praten over de waarden die betrokkenen hebben en te komen tot een gezamenlijk gedragen besluit en (als het kan) concrete stappen die gezet worden, op basis van morele argumenten. Voorbeelden noemen is lastig voor mij, omdat ik (als gespreksleider moreel beraad) niet zelf zorgdraag voor de casuïstiek, maar die komt dan uit het werkveld.